عرفان‌های نو ظهور، از حقیقت تا واقعیت

«عرفان‌های نوظهور»، منش‌ها و روش‌های به ظاهر دینی‌ای است و رهبران هر یک از آن‌ها، مدعی اکتشاف رموز این عالَم هستند.
 
یکی از مسائل بسیار مهمّی که از دهه‌های اخیر در میان مردم تمامی دنیا، به خصوص در میان مردم کشور ما مطرح شده و صرف نظر از سن، شغل، میزان تحصیلات و میزان درآمد افراد، تمامی اشخاص را به نوعی درگیر خود کرده است، مسئله عرفان‌های نوظهور است. 

پیش از ورود به مسائل مربوط به موضوع «عرفان‌های نوظهور»، لازم است پیرامون مفهوم این عبارت توضیحاتی مختصر ارائه گردد. اصطلاح «عرفان‌های نوظهور» عبارتی مرکّب و متشکّل از دو کلمه «عرفان» و «نوظهور» است که با توجّه به روشن بودن معنای «نوظهور»، به تبیین مفهوم «عرفان» می‌پردازیم. «عرفان» در لغت به معنای «شناختن، بازشناختن، معرفت، وقوف به رموز چیزی است و در مقابل علم سطحی و قشری قرار می‌گیرد»(1). از مفهوم لغوی «عرفان»، می‌توان دریافت که مراد از این اصطلاح، «پی بُردن به رموز عالَم است». با عنایت به اینکه آگاهی از رموز عالَم به شناسایی منشأ این رموز ختم می‌شود، می‌توان گفت که عرفان راستین با خداشناسی پیوندی ناگسستنی دارد. از همین روست که عموم مردم بر این باور هستند که عرفان مسیری کوتاه و میانبُر برای رسیدن به خداست. 

با در نظر گرفتن توضیحاتی که در مورد مفهوم «عرفان» ارائه گردید، می‌توان دریافت مراد از عبارت «عرفان‌های نوظهور»، منش‌ها و روش‌های به ظاهر دینی‌ای است که در چند دهه اخیر رشد چشمگیری یافته و رهبران هر یک از آن‌ها، می‌کوشند تا به نوعی پرده از رموز این عالَم بردارند. البتّه این عبارت بدین معنا نیست که تمامی این عرفان‌ها در یافتن رموز عالَم موفّق هستند، بلکه بدین معناست که مؤسسین آن‌ها حداقل ادّعای انجام چنین عملی را دارند.

 نکته دیگری که در مورد اصطلاح «عرفان‌های نوظهور» وجود دارد، آن است که سابقه پیدایش برخی از عرفان‌هایی که در گروه عرفان‌های نوظهور قرار می‌گیرند، به قرن‌ها پیش باز می‌گردد؛ از میان این عرفان‌ها، می‌توان به «یوگا» اشاره نمود که براساس ادّعای بزرگان این عرفان(2)، در حدود سال 300 قبل از میلاد پدید آمده است. با توجّه به این نکته باید گفت مراد پژوهشگران و محقّقین از کلمه «نوظهور» در عبارت «عرفان‌های نوظهور» این نیست که تمامی این عرفان‌ها در چند دهه اخیر پدید آمده‌اند؛ بلکه مراد این است که این عرفان‌ها در چند دهه اخیر رشد چشمگیری  داشته‌اند و از همین رو، عنوان «نوظهور» به آن‌ها نسبت داده شده است. 

برخی از محقّقین، به جای استفاده از اصطلاح «عرفان‌های نوظهور» از اصطلاحاتی از قبیل «عرفان‌های کاذب»، «معنویت‌های نوظهور»، «جنبش‌های نوپدید معنوی»، «جنبش‌های معنوی نوین»، «فرقه‌های نوظهور» و «فِرَقِ ضالّه» استفاده می‌کنند. با این حال، به دلیل اینکه در این سلسله از یادداشت‌ها به دنبال دوری از هر گونه پیش‌داوری و کشف حقیقت هستیم، از همان اصطلاح «عرفان‌های نوظهور» استفاده کرده و به طور متناوب، یادداشت‎هایی با پیرامون این دسته از عرفان‎ها به علاقه‌مندان ارائه خواهیم نمود. ان‎شاءالله

 ادامه دارد...
نویسنده: محمّد حسن نجّاری
برای رفتن به قسمت بعد کلیک کنید

فهرست منابع:
1.    معین، محمّد؛ فرهنگ لغت، (تهران: امیرکبیر، 1364، چاپ هفتم)، ج 2، ص 2294.
2.    ر.ک: ب.ک.س آین‌گار؛ درخت یوگا (جهان‌بینی و فلسفه یوگا)، ترجمه سیّد رضا جمالیان و منوچهر البرزی، (تهران: انتشارات جمال الحق، تابستان 1370، چاپ اوّل)، ص 9. 
موسسه مصاف ایرانیان masaf.ir